بدرالدین محمد بن اسعد یمانی تستریبَدْرُالدّینِ تُسْتَری (شوشتری)، محمد بن اسعد بن محمد یمانی (د ح ۷۳۲ق/۱۳۳۲م)، عالم و فقیه در قرن هشتم و دارای آثاری در فقه و اصول، کلام، منطق و فلسفه بود. فهرست مندرجات۲ - شاگردان تستری ۳ - مذهب وی ۴ - تشابه اسمی ۵ - آثار ۶ - فهرست منابع ۷ - پانویس ۸ - منابع ۱ - پیشینهوی در شهرهای مختلف اقامت داشت، از جمله حدود ۱۰ سال در قزوین تدریس کرد؛ سپس در اوایل سال ۷۲۷ق/۱۳۲۷م وارد مصر شد و چند ماه در آن‌جا ماند. مدتی را نیز در همدان و بغداد به سر برد. به رغم انتساب تستری به یمن، مدرکی دال بر اینکه در آن‌جا به سر برده باشد، در اختیار نداریم. وی سرانجام در همدان وفات یافت. [۱]
اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.
۲ - شاگردان تستریاز جمله شاگردان او به احمد بن حسن اُنجی و عبدالرحیم بن حسن اسنوی و ضیاء بن سعدالله عفیفی اشاره شده است. ۳ - مذهب ویتستری ابتدا شافعی مذهب بود، اما بعدها تمایلات علوی یافت.جمال الدین اِسنَوی (متوفی ۷۷۲)، صاحب طبقات الشافعیه و از شاگردان مشهور تستری، به استاد خود نسبت رافضی داده و او را به کم نمازی متهم کرده است و در عین اذعان به مقام علمی او، وی را از حقیقت علم محروم دانسته است. [۲]
عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۱۵۴، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۳]
اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.
[۴]
ابن قاضی شهبه، ابوبکر، طبقات الشافعیة، ج۲، ص۲۸۴، به کوشش عبدالعلیم‌خان، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۵]
ابن قاضی شهبه، ابوبکر، طبقات الشافعیة، ج۲، ص۲۵۰-۲۵۲، به کوشش عبدالعلیم‌خان، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۶]
سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۸_ ۹، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، جیزه، ۱۴۱۳ق.
[۷]
ابن حجر عسقلانی، احمد، الدرر الکامنة، ج۵، ص۱۱۹، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۶ق.
۴ - تشابه اسمیبنابر قرائن موجود در نسخه‌ها، او را نباید با محمد بن اسعد تستری حنطی (یا حنفی) که معاصر وی بوده است، اشتباه گرفت. بنابراین، برخی آثار منسوب به این نام، مانند ترجمه قصص الانبیاء نابی و بوشنجی، [۸]
حبیبی، عبدالحی، «قصص الانبیاء بوشنجی یا نابی؟»، ج۱، ص۵۷۸، یغما، تهران، ۱۳۴۴ش، س ۱۸، شم ۱۱.
ترجمه ممالک و مسالک اصطخری، [۹]
افشار، ایرج، مقدمه بر ممالک و مسالک اصطخری، ج۱، ص۱۸، ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، تهران، ۱۳۷۳ش.
و نگارش منتخب جوامع الحکایات عوفی و احتمالاً شرح منازل السائرین هروی [۱۰]
سید، خطی، ج۲، ص۷۷.
کار بدرالدین تستری نیست. [۱۱]
افشار، ایرج، مقدمه بر ممالک و مسالک اصطخری، ج۱، ص۳۰-۳۳، ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، تهران، ۱۳۷۳ش.
۵ - آثار۱. حل عقد مطالع الانوار، در شرح مطالع الانوار محمود بن ابی بکر ارموی (د ۶۸۲ق) در منطق که تنویر المطالع هم نامیده شده است. [۱۲]
اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.
[۱۳]
حاجی‌خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۱۷.
[۱۴]
بغدادی، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴۸.
۲. المحاکمة بین نصیرالدین و الرازی، در شرح الاشارات ابن سینا که شاید تلخیص محاکمات قطب‌الدین رازی است [۱۵]
GAL، S، ج۱، ص۸۱۶.
نام این کتاب به صورت‌های دیگر هم آمده است. [۱۶]
Ahlwardt.
[۱۷]
کوپریلی، خطی، ج۱، ص۴۴۳-۴۴۴.
۳. الحواشی علی شرح الاشارات للمولی نصیرالدین طوسی، که نسخه خطی آن در کتابخانه سلطنتی برلین نگهداری می‌گردد. [۱۸]
Ahlwardt.
۴. رسالة فی القضاء و القدر. [۱۹]
کوپریلی، خطی، ج۲، ص۳۹۴.
۵. رساله‌ای در الهیات [۲۰]
GAL، ج۱، ص۵۵۶.
.۶. کاشف الاسرار عن معانی طوالع الانوار، شرحی بر طوالع عبدالله بن عمر بیضاوی (د ۶۸۵ق) قاضی شافعی، در علم کلام. نسخه‌ای از آن به خط خود بدرالدین به تاریخ ۷۰۳ق در کتابخانه کوپریلی موجود است. [۲۱]
بغدادی، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴۸.
[۲۲]
کوپریلی، خطی، ج۱، ص۴۰۷.
۷. مطلبی کلامی در نسخه‌ای با عنوان نجاح الوصول تالیف سید امیر پادشاه (ح ۹۸۷ق) که از بدرالدین نقل شده است. [۲۳]
Ahlwardt.
۸. شرح کتاب الغایة القصوی فی درایة الفتوی از بیضاوی. [۲۴]
حاجی‌خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۹۲.
۹. شرح منهاج الوصول بیضاوی. [۲۵]
اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.
۱۰. مجمع الدرر فی شرح المختصر. این کتاب شرح مختصر المنتهی اثر عثمان بن عمر بن حاجب (د ۶۴۶ق) در اصول فقه مالکی است که نسخه‌ای از آن در کتابخانه تیموریه، و نسخه‌ای دیگر با عنوان مجمع الدرر فی شرح منتهی السؤال و الامل در کتابخانه آستان قدس وجود دارد. [۲۶]
اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق.
[۲۷]
تیموریه، فهرست، ج۴، ص۱۷۹.
[۲۸]
آستان قدس ف، فهرست، ج۱، ص۴۹۷.
۱۱. نوشته‌ای در یک مجموعه منشآت که بدرالدین در آن همچون ۱۰۱ عالم دیگر به وصف و ستایش رشیدالدین فضل‌الله همدانی و آثار او پرداخته است. این منشآت مشتمل بر فواید ادبی و تاریخی است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران نگهداری می‌شود. [۲۹]
دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة دانشکده ادبیات، ج۱، ص۴۸۰_ ۴۸۴، تهران، ۱۳۹۹ش.
۶ - فهرست منابع(۱) آستان قدس ف، فهرست. (۲) ابن حجر عسقلانی، احمد، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۶ق. (۳) ابن قاضی شهبه، ابوبکر، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالعلیم‌خان، بیروت، ۱۴۰۸ق. (۴) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق. (۵) افشار، ایرج، مقدمه بر ممالک و مسالک اصطخری، ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، تهران، ۱۳۷۳ش. (۶) بغدادی، هدیه. (۷) تیموریه، فهرست. (۸) حاجی‌خلیفه، کشف. (۹) حبیبی، عبدالحی، «قصص الانبیاء بوشنجی یا نابی؟»، یغما، تهران، ۱۳۴۴ش، س ۱۸، شم ۱۱. (۱۰) دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة دانشکده ادبیات، تهران، ۱۳۹۹ش. (۱۱) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، جیزه، ۱۴۱۳ق. (۱۲) سید، خطی. (۱۳) کوپریلی، خطی. (۱۴) Ahlwardt. (۱۵) GAL. (۱۶) GAL، S. (۱۷) Storey، CA، Persian Literature، London، ۱۹۷۲. ۷ - پانویس
۸ - منابعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن اسعد یمانی»، شماره۴۶۲۲. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدرالدین تستری»، شماره۳۵۳۵. رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن هفتم | فقهای شافعی | مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی | مقالات دانشنامه جهان اسلام
|